Sprawna perfuzja oczna, czyli dostarczanie krwi do oka, odgrywa kluczową rolę w utrzymaniu prawidłowego widzenia i zdrowia oczu. Następstwa związane z zaburzeniami ukrwienia gałek ocznych mogą prowadzić do wielu zmian chorobowych, w tym do nasilenia jaskry czy upośledzenia wzroku w wyniku zmian w naczyniach krwionośnych ( zator, zakrzep, neuropatia niedokrwienna). W tym artykule przyjrzymy się głównym czynnikom wpływającym niekorzystnie na perfuzję oczną, takim jak zmiany zwyrodnieniowe kręgosłupa i przewlekły stres, a także poznamy metody relaksacyjne odwracające te wpływy.
Zmiany Zwyrodnieniowe Kręgosłupa a Perfuzja Oczna
Jednym z ważnych czynników wpływających na perfuzję oczną są zmiany zwyrodnieniowe kręgosłupa, zwłaszcza w odcinkach szyjnym i lędźwiowym. Dyskopatia, czyli wypuklenie lub wypadnięcie dysku międzykręgowego, może prowadzić do ucisku tętnic kręgowych, co zmniejsza dopływ krwi do mózgu i gałek ocznych. Konflikty z korzeniem nerwowym, wynikające z dyskopatii, mogą powodować wystąpienie przewlekłego bólu oraz napięcia mięśni grzbietu, wtórnie ograniczając przepływ krwi.
Niewydolność tętnic kręgowych charakteryzuje się pulsacyjnymi bólami głowy w okolicy potylicznej. W obrębie narządu wzroku może doprowadzać do występowania nieostrego widzenia, błysków, plam, a nawet połowiczych ubytków w polu widzenia.
Przewlekły Stres a Perfuzja Oczna
Stres, zwłaszcza przewlekły, znacząco wpływa na dopływ krwi do oczu. Autonomiczny układ nerwowy, regulujący przepływ krwi, reaguje na stres poprzez aktywację układu współczulnego. Efektem tego pobudzenia jest m.in. rozszerzenie źrenic, utrudniające odpływ płynu z przedniej komory oka i podwyższenie ciśnienia wewnątrzgałkowego (jeden z czynników świadczących o jaskrze). Z drugiej strony, w wyniku obkurczenia drobnych naczyń krwionośnych ( pobudzenie receptorów α) dochodzi do obniżenia przepływu w obrębie tętniczek doprowadzających krew do siatkówki i nerwu wzrokowego. W rezultacie zaburzone zostają mechanizmy zapewniające prawidłowe ukrwienie i odżywienie wrażliwych struktur narządu wzroku, a zwłaszcza siatkówki i nerwu wzrokowego. Może to doprowadzić do szeregu następstw grożących w efekcie pogorszeniem widzenia.
Koncepcja Stresu według Selyego
Hans Hugon Selye, twórca koncepcji stresu, opisał trzy fazy reakcji na stres: fazę alarmową, fazę adaptacji i fazę wyczerpania. Stres, zarówno psychiczny, jak i fizyczny, jest fizjologiczny pod warunkiem, że mija. Ma on umożliwić reakcję w sytuacji walki lub/i zagrożenia. Wpływa na układ nerwowy, hormonalny i lokalne mechanizmy autoregulacyjne prowadząc m.in. do wzrostu ciśnienia krwi, podniesienia tętna, ilości oddechów na minutę, zniesienia bólu.
Przewlekły stres, a jest to ten rodzaj stresu, który często jest obecny w życiu współczesnego człowieka, stanowi większe wyzwanie dla organizmu. Najczęściej związany jest z fazą wyczerpania i nadmiernym pobudzeniem układu hormonalnego wydzielającego kortyzol, przez co w konsekwencji spada liczba białych ciałek krwi i obniża się odporność organizmu z wszelkimi następstwami dotyczącymi występowania chorób m.in zapalnych, autoimmunologicznych i nowotworowych.
Metody Relaksacyjne a Poprawa Perfuzji Ocznej
Skutecznym sposobem radzenia sobie ze stresem i poprawy perfuzji ocznej są metody relaksacyjne w których dominuje pobudzenie układu przywspółczulnego (przeciwieństwo współczulnego działającego w stresie). Masaże, techniki manualne, oddechowe i medytacyjne, trening autogenny czy programowanie neurolingwistyczne to tylko kilka przykładów. Relaksacja mięśni karku może wpływać na ułożenie kręgów, poprawiając przepływ krwi. Metody neurolingwistyczne mogą pomóc w zmianie przekonań i radzeniu sobie ze stresem. Wszystkie z wymienionych, a zwłaszcza te oddechowe stymulując układ przywspółczulny obniżają ciśnienie krwi, rozszerzają łożysko naczyniowe i zapewniają lepsze unaczynienie tkanek.
Trening Autogenny a Jego Wpływ na Jaskrę
Trening autogenny Schultza, będący formą odprężenia fizycznego i umysłowego, wykazał swoją skuteczność jako terapia wspomagająca dla pacjentów z jaskrą. Regularne praktykowanie tego treningu ( opis i techniki znaleźć można w internecie i na kanale youtube) może obniżać ciśnienie śródgałkowe i poprawiać przepływ krwi w gałce ocznej. Dodatkowo, obniżenie poziomu stresu w trakcie treningu może mieć korzystny wpływ na nadciśnienie tętnicze i miażdżycę, a więc czynniki związane z jaskrą.
Podsumowanie
Zrozumienie i radzenie sobie z czynnikami wpływającymi na perfuzję oczną są kluczowe dla utrzymania zdrowia wzroku. Zmiany zwyrodnieniowe kręgosłupa, przewlekły stres i metody relaksacyjne stanowią obszary, na które warto zwrócić szczególną uwagę. Dążenie do równowagi psychicznej i fizycznej może być istotnym elementem dbania o zdrowie, w tym zdrowie oczu. Warto skonsultować się z profesjonalistą, aby dostosować metody relaksacyjne do indywidualnych potrzeb i sytuacji zdrowotnej.
dr n. med. Agata Plech