Cukrzyca to jeden z największych problemów zdrowotnych na naszej planecie. Ta podstępna choroba nie zawsze daje jasno o sobie znać. Jako dietetyk liczę na to, że tym artykułem trafię do tych odbiorców, którzy zwrócą większą uwagę na stan zdrowia swój i swoich najbliższych.
Dobre i złe wieści o cukrzycy
Na wstępie dobre i złe wieści, a że z reguły lepiej rozpocząć od tych gorszych, to musicie być świadomi, że na cukrzycę choruje i umiera coraz więcej osób na całym świecie. Problem robi się bardzo poważny, bowiem szacuje się jej wzrost z roku na rok. W Polsce liczba zachorowań osiągnęła prawie 3 mln, z czego ¼ nie jest świadoma, że ma z nią do czynienia. Z dobrych informacji to fakt, że wiadomo o niej coraz więcej, co wiąże się z opracowaniem lepszych metody leczenia i zapobiegania jej powikłaniom.
Słyszycie o udarach i zawałach, a czy wiedzieliście, że powodem tych strasznych schorzeń może być cukrzyca? To tylko dwa przykłady z szeregu problemów jakie wywołuje ta przypadłość, oprócz tego są jeszcze m.in.: utrata wzroku, amputacja kończyn, niewydolność nerek i wiele innych.
Objawy cukrzycy
Pamiętajcie, że Wasz organizm może nie wysyłać sygnałów, że chorujecie na cukrzycę, jednak niektórzy mogą zauważyć takie objawy:
- wzmożone pragnienie,
- wielomocz,
- suchość w ustach,
- wahania wagi ciała,
- senność,
- osłabienie,
- nawracające zakażenia,
- bóle kończyn,
- problemy ze wzrokiem.
Najlepiej jednak rozpoznać cukrzycę wykonując badanie polegające na stężeniu glukozy na czczo. Oczywiście wynik należy powtórzyć i jeżeli ponownie wyjdzie Wam ≥126 mg/dl wtedy lekarz zleci dalsze badania pod kątem rozpoznania cukrzycy. Na poziom cukru we krwi wpływa wiele czynników od pory dnia, diety czy aktywności fizycznej. Prawidłowy poziom cukru we krwi na czczo powinien wynosić 70-99 mg/dl.
Profilaktyka cukrzycy- kiedy się badać?
Kiedy powinno się wykonać badania profilaktyczne w kierunku cukrzycy? A więc moja odpowiedź brzmi – co najmniej dwa razy w roku, a jednostki, które są w większej grupie ryzyka nawet częściej. Należą do nich osoby:
- z nadwagą lub otyłością,
- znajdujące się w grupie ryzyka (gdy ktoś w rodzinie choruje),
- prowadzące mało aktywny tryb życia,
- ze stanem przedcukrzycowym w poprzednich badaniach,
- z nadciśnieniem tętniczym,
- z zaburzeniami stężenia lipidów we krwi,
- z chorobami układu sercowo-naczyniowego,
- borykające się z cukrzycą ciążową (u kobiet).
- w starszym wieku.
Dieta cukrzycowa podstawą kontroli
Prawidłowe rozpoznanie ma kluczowe znaczenie dla terapii i zmniejszenia ryzyka groźnych dla życia powikłań. Skutecznym sposobem zapobiegania powikłaniom cukrzycy, a nawet odwróceniu ryzyka choroby jest utrzymanie prawidłowego poziomu glukozy we krwi, najczęściej poprzez stosowanie zastrzyków z insuliną, zażywanie leków hipoglikemizujących oraz- co najważniejsze- prowadzenie odpowiedniej diety o niskim indeksie glikemicznym. Najlepiej ze wsparciem i pod opieką dietetyka, co proponujemy w Centrum Medycznym BESKIDMED. To ona ma bardzo duże znaczenie w podtrzymywaniu prawidłowego poziomu glikemii. Węglowodany stanowią główne źródło glukozy, zatem na ich dobrze będzie opierała się dieta cukrzyka (ale nie tylko). Oczywiście nie jest tak, że każdy chory ma radykalne ograniczenia węglowodanów, zależy to od indywidualnego przypadku i bardziej należy dbać o jakość tego rodzaju produktów.
„Wiedza jest najbardziej wartościowym towarem na świecie. Każde nowe odkrycie czyni nas bogatszymi”.
Kurt Vonnegut
Rodzaje cukrzycy
Ciągły strach jak będzie wyglądało jutro, konsultacje z lekarzami, wizyty w laboratoriach, codzienna samokontrola, przyjmowanie leków lub zastrzyków, wyrzeczenia, ograniczenia w szkole i w pracy, złe samopoczucie, niebezpieczne powikłania. Krótko pisząc, tak wygląda obraz człowieka cierpiącego na cukrzycę. Oczywiście, że da się z tym żyć i będąc wcześnie zdiagnozowanym ma się szansę na „prawie normalność”. Wszystko zależy od rodzaju choroby, jej stadium i komplikacjach jakie zdążyła wyrządzić w organizmie. Podkreślam, że nie zawsze daje o sobie znać. Pamiętajcie o tym.
Cukrzyca to przewlekła choroba, objawiająca się trudnościami w produkowaniu wystarczającej ilości insuliny przez trzustkę lub w nieprawidłowym wykorzystywaniu jej przez komórki organizmu. Cechą wspólną dla wszystkich osób chorujących na cukrzycę jest podwyższony poziom cukru we krwi. Jednak powody oraz sposób leczenia mogą być różne, w zależności od typu cukrzycy.
Według Światowej Organizacji Zdrowia cukrzyca dzieli się na:
- Cukrzycę typu 1
- Cukrzycę typu 2
- Cukrzycę ciążową
- inne specyficzne typy cukrzycy.
Pierwsza z nich – cukrzyca typu 1 zaliczana jest do chorób autoimmunologicznych. Chorzy muszą przyjmować odpowiednią dawkę insuliny (z zewnątrz) za pomocą zastrzyków lub pomp, dlatego że ich układ odpornościowy niszczy zdrowe komórki trzustki produkujące insulinę (wewnątrz). Utrzymanie prawidłowego poziomu cukru we krwi jest bardzo ważne dla zachowania energii i organizm nie jest w stanie bez niej funkcjonować. Ten typ cukrzycy dotyka głównie dzieci i młodzież. Zazwyczaj dość prosto ją rozpoznać, bowiem wyniki potwierdzają bardzo dużą hiperglikemię, przekraczającą nawet 300 mg/dl. Chorzy muszą wykazywać się samokontrolą i wielokrotnie w ciągu dnia kontrolować poziom cukru we krwi, zachowywać dietę oraz dbać o aktywność fizyczną.
Drugi rodzaj stanowi cukrzyca typu 2. Cierpi na nią coraz więcej osób na całym świecie. Powodem jest nieodpowiedni styl życia, niezdrowe i nieprawidłowe odżywianie się (przetworzona żywność, nieregularność w jedzeniu), brak aktywności fizycznej co skutkuje nadmierną masą ciała oraz innymi poważnymi problemami zagrażającymi zdrowiu i życiu. U chorych najczęściej diagnozuje się insulinooporność oraz problemy w prawidłowym utrzymaniu cukru we krwi, gdyż trzustka wydziela zbyt mało insuliny lub działa ona nieprawidłowo. Najtrudniej sprawa się ma z rozpoznaniem tego typu cukrzycy, bowiem nie zawsze organizm wysyła jasne sygnały, że dzieje się coś złego. Najczęściej chorzy dowiadują się o niej przypadkiem (przy okazji profilaktycznych badań). Leczenie polega na przyjmowaniu leków doustnych i stosowaniu odpowiedniej diety, która nie powoduje przecukrzeń po posiłkach. Zdarzają się jednak przypadki, u których konieczne jest zastosowanie insuliny w postaci zastrzyków.
Trzeci rodzaj stanowi cukrzyca ciążowa. Polega na zaburzeniu tolerancji glukozy, które pojawiło się w okresie ciąży. Podwyższony poziom cukru we krwi u kobiet spodziewających się dziecka spowodowany jest zmianami hormonalnymi. Lekarze prowadzący swoje pacjentki zlecają im (po 22 tygodniu ciąży) obowiązkowe wykonanie testu obciążenia glukozą. Dzięki wynikom krzywej cukrowej (na czczo, 1 godzina po przyjęciu glukozy, 2 godziny po przyjęciu glukozy) można stwierdzić, czy przyszła mama jest chora. Najczęściej leczenie kobiet ciężarnych polega na wprowadzeniu diety eliminującej cukry proste z codziennego menu. Zdarza się jednak, że konieczne jest także wdrożenie insuliny. Taki typ cukrzycy powinien minąć wraz z porodem, jednak należy uważać, aby nie doprowadził do cukrzycy typu 2 w późniejszym okresie.
Inne specyficzne typy cukrzycy pojawiają się rzadko i stanowią jedynie kilka procent wszystkich zachorowań. Mogą one wystąpić na tle niedostatecznego i wadliwego odżywiania, chorób trzustki, endokrynopatii (hiperkortyzolemia, akromegalia, hiperaldosteronizm pierwotny, nadczynność tarczycy), cukrzycy polekowej, nieprawidłowości budowy insuliny i jej receptorów czy zespołów genetycznych (MODY). Najprościej pisząc należą tu wszystkie rodzaje cukrzyc o innych podłożach niż te wymienione powyżej. W zależności od diagnozy stosuje się tu odpowiednie środki farmakologiczne. Również i przy tych rodzajach cukrzycy istotną rolę odgrywa dieta pacjenta.
Im więcej o cukrzycy człowiek wie, tym wydaje się być mniej straszna. Wszystko zależy od świadomości tej choroby. Wystąpienie cukrzycy i jej przebieg zależy w dużej mierze od Was samych, od Waszej wiedzy na temat żywienia i czynników obciążąjących, a także od podejścia do samej choroby, jej kontroli i leczenia. Na zakończenie kilka „słodkich” porad do przemyślenia ;).
C – czerpcie supermoc z pożywienia!
U – unormujcie Waszą masę ciała!
K – kontrolujcie poziom glukozy we krwi!
I – idźcie do specjalisty gdy coś budzi Waszą niepewność!
E – eliminujcie przetworzoną żywność!
R – ruszajcie się każdego dnia!
Radość z powodu Twojego istnienia jest o wiele większa niż smutek z powodu Twojej choroby.
John Green
Justyna Cieślica, Dobry Dietetyk