Rosnąca liczba chorych na cukrzycę i jej groźnych dla zdrowia i życia następstw sprawiają, że coraz częściej mówi się o tym, że to właśnie ta choroba jest prawdziwą epidemią XXI wieku. Obecnie na świecie choruje na cukrzycę ponad 415 milionów ludzi ( 8,8% populacji), w Polsce to około 3 milionów ( 9,1% populacji), a przewiduje się, że liczba ta do połowy wieku XXI może się powiększyć nawet o połowę. Te liczny sprawiają, że musimy się zmierzyć również z zagrażającymi widzeniu skutkami dotyczącymi narządu wzroku, o których mówi się już teraz szeroko- cukrzycowa choroba oczu.

Rodzaje cukrzycy

Wyróżniamy różne typy cukrzycy. Cukrzyca typu 1 związana jest ze zniszczeniem komórek trzustki produkujących insulinę i z wynikającym z tego wysokim poziomem glikemii we krwi. Powodem uszkodzenia wysepek trzustkowych jest nieprawidłowo działający układ odpornościowy ( np. w wyniku infekcji wirusowej), częściej u osób obciążonych genetycznie. Znacznie częściej występująca (90-95%) cukrzyca typu 2 związana jest początkowo z prawidłową ilością krążącej we krwi insuliny, ale z insulinoopornością tkanek na jej działanie. Rośnie poziom cukru we krwi, ale komórki nadal zostają „niedożywione” i bez energii. Istnieją jeszcze inne rodzaje cukrzycy, np. ciężarnych.

Cukrzycowa choroba oczu

Cukrzyca sieje spustoszenie w wielu narządach i tkankach. Jednym z narządów szczególnie wrażliwym na działanie podwyższonego poziomu cukru we krwi  oraz następczych zmian w gospodarce hormonalnej i elektrolitowej są oczy. Dzieje się tak przede wszystkim w wyniku zaburzenia struktur i funkcji drobnych naczyń krwionośnych ( mikroangiopatia), stresu oksydacyjnego oraz wzmożonej reaktywności zapalnej.  Cukrzycowa choroba oczu może dotknąć każdej ich struktury, zarówno powierzchni oka, soczewki, błony naczyniowej czy siatkówki. Statystyki mówią, że w przypadku cukrzycy typu 1 na tzw. retinopatię cukrzycową zachoruje w efekcie 40% osób, a przy cukrzycy typu 2 – 20% osób. W efekcie cukrzyca jest jedną z najczęstszych przyczyn ślepoty.

Zmiany cukrzycowe powierzchni oka i soczewki.

Cukrzyca prowadzić może do często odczuwanego przez pacjentów świądu skóry, także w obrębie powiek, na powierzchni oka kojarzy się z występowaniem zespołu suchego oka , zwłaszcza tym skojarzonym z przewlekłym zapaleniem brzegów powiek. Podwyższony poziom glikemii powoduje przejściowy ( np. poranny) obrzęk rogówki czy większe uwodnienie soczewki. Wiąże się to z pogorszeniem widzenia i zmianami refrakcji ( inna wada wzroku, przejściowa krótkowzroczność). Zmiany te ustępują gdy poziom cukru wraca do wartości prawidłowych.

Retinopatia cukrzycowa

Retinopatia cukrzycowa jest najczęstszym i jednocześnie najgroźniejszym powikłaniem cukrzycy. Stoi za tym szereg procesów związanych z niewydolnością mikrokrążenia siatkówkowego, nieszczelnością/ zamknięciem drobnych naczyń krwionośnych, niedokrwieniem, nowotworzeniem nieprawidłowych naczynek, ich włóknieniem i następstwami każdego z tych elementów. W każdym z tych postępujących po sobie etapów składających się na retinopatię nieproliferacyjną, proliferacyjną czy cukrzycowy obrzęk plamki pacjent wymaga intensywnego, dopasowanego do natężenia zmian leczenia. Efekty tego postępowania zależą do czasu w jakim stwierdzi się poszczególne zmiany, sposobu i intensywności leczenia ( iniekcje leków antyVEGF, laseroterapia, chirurgia okulistyczna, w tym witrektomia) ale przede wszystkim od kontroli cukrzycy i zaangażowania samego pacjenta w ratowanie zdrowia.

Profilaktyka cukrzycy i zmian cukrzycowych

Cukrzyca zaliczana jest do chorób cywilizacyjnych, co oznacza, że obecny styl życia, a zwłaszcza odżywiania i niedostatku ruchu jej sprzyja. Poza wspomnianymi już predyspozycjami genetycznymi zarówno w typie 1 jak i 2 cukrzycy jako czynniki ryzyka podaje się nadwagę i otyłość, nadciśnienie tętnicze, palenie papierosów i spożywanie alkoholu, przyjmowanie leków i preparatów o działaniu diabetogennym ( np. hormonów tarczycy i glikokortykosterydów). W przypadku cukrzycy ciężarnych również ciąża, w wyniku zmian hormonalnych może sprzyjać ujawnieniu się choroby.

Profilaktyka cukrzycy i zmian cukrzycowych m.in. w oczach to przede wszystkim właściwa edukacja pacjenta od samego początku choroby. Daltego też w Centrum Medycznym BESKIDMED proponujemy konsultacje i prowadzenie pacjentów przez dietetyka.

Podstawą jest kontrola glikemii i utrzymanie poziomu hemoglobiny glikozylowanej (HbA1C) poniżej 6,1%. To także kontrola ciśnienia tętniczego, kontrola lipidogramu, czyli poziomu cholesterolu, trójglicerydów oraz właściwego stosunku między tzw. HDL i LDL. Niezwykle ważna jest promocja zdrowego stylu życia i walka z otyłością i nadwagą. To przede wszystkim właściwa dieta i zdrowy, systematyczny, codzienny ruch. Nie mogę też nie wspomnieć o regularnych kontrolach okulistycznych. Im wcześniej chory na cukrzycę i z początkowymi zmianami w siatkówce trafi do okulisty, tym rokowania co do utrzymania, a nawet poprawy widzenia są lepsze.

 

dr n. med. Agata Plech