Najczęściej przebiega cicho, niezauważalnie, skrada się jak złodziej (widzenia), nie kłuje, nie sprawia, że obraz drga, zwykle nie boli. Stopniowo i nieodwracalnie odbiera widzenie. JASKRA. Jedna z najgroźniejszych chorób oczu.

Jaskra to, jak się obecnie przyjmuje, grupa chorób, w których w wyniku zbyt dużego dla danego oka ciśnienia w gałce ocznej, dochodzi do uszkodzenia jej struktury i następowego zaniku nerwu wzrokowego. Prowadzi to do zmian w polu widzenia oraz do pogorszenia ostrości wzroku pacjenta. Nie ma sztywno określonej wartości ciśnienia wewnątrzgałkowego i każde oko ma pewien własny, bezpieczny jego poziom. Jest on m.in. zależny od różnicy między ciśnieniem wewnątrz gałko ocznej a ciśnieniem w naczyniach  krwionośnych siatkówki oka. Uszkodzenie włókienek nerwowych u różnych pacjentów również może przebiegać odmiennie i są osoby bardziej lub mniej na nie wrażliwe.

Dlaczego dochodzi do wzrostu ciśnienia w gałce ocznej?

Po pierwsze oko może produkować zbyt dużą ilość płynu, który je wypełnia. Drugą przyczyną może być utrudniony odpływ płynu poza gałkę oczną. Krążenie płynu zachodzi między ciałem rzęskowym, gdzie jest produkowany, a tak zwanym kątem przesączania, którędy wypływa poza nią. Jakikolwiek materiał utrudniający swobodne przepływanie płynu powoduje wzrost ciśnienia w oku. Mogą to być komórki zapalne, barwnik, krew lub materiał złuszczeniowy z soczewki. Czasami sama budowa oka i stłoczenie jego struktur, jak to ma miejsce w przypadku krótkich gałek ocznych, w nadwzroczności, mogą być powodem utrudnionej cyrkulacji i odpływu płynu z oka. Dzieje się tak w przypadku jaskry zamykającego się kąta, jaskry ostrej i podostrej.

Jak diagnozujemy jaskrę

Trafna diagnoza jest podstawą w przypadku jaskry. Wymaga nie tylko pomiaru ciśnienia wewnątrzgałkowego, ale także badań obiektywnych takich jak np. OCT (optyczna tomografia) nerwu wzrokowego z pomiarem grubości włókien nerwowych go tworzących oraz badań subiektywnych- takich jak np. pole widzenia. Często bada się wspomniany już  kąt przesączania za pomocą gonioskopu lub optycznego tomografu przedniego odcinka oka oraz mierzy się grubość rogówki oka. Inne badania – takie jak badania elektrofizjologiczne czy kontrastu wykonuje  się znacznie rzadziej.

Rodzaje jaskry.

Rodzajów jaskry jest wiele. Podział zależy od wieku w jakim występuje, budowy kąta przesączania ( z otwartym lub zamkniętym kątem), może być ostra, podostra lub przewlekła; pierwotna lub wtórna do innych chorób oczu i chorób ogólnych. Jedno jest pewne- nieleczona jaskra grozi stopniową i nieodwracalną utratą widzenia.

Profilaktyka jaskry.

Przyczyny występowania jaskry stanowią one pewną wskazówkę co do profilaktyki i zapobiegania chorobie, w zakresie w jakim jest to możliwe. Poniżej kilka wskazówek dotyczących zapobiegania temu schorzeniu:

  1. Jeśli jaskra występuje czy występowała u kogoś z Twoich bliskich (rodziców, dziadków, rodzeństwa), koniecznie sprawdź czy i Ty jej nie masz. Predyspozycje genetyczne obserwuje się zwłaszcza, bo w ponad 80% przypadków, w jaskrze wrodzonej.  Wiadomo również, że obecność jaskry w rodzinie o pierwszym stopniu pokrewieństwa jest jednym z poważniejszych czynników ryzyka rozwoju jaskry pierwotnej otwartego kąta. W średniej populacji ryzyko to wynosi 2,8%, a u osób z jaskrą w rodzinie wzrasta do 13,5%. Stwierdza się tu zwłaszcza mutacje genu GLC1A. Diagnostyka wykonywana w przypadku jaskry występującej w rodzinie nie musi obejmować tej genetycznej. Wystarczy jednak okresowo poddać się badaniom ukierunkowanym na rozpoznanie jaskry.
  2. Jeśli cierpisz na bóle głowy, migreny o niewyjaśnionej przyczynie i trudno poddające się leczeniu – przebadaj się okulistycznie. Jeśli w czasie bólu głowy występują zjawiska takie jak tęczowe kręgi wokół źródeł światła czy wymioty – udaj się do okulisty bezzwłocznie. Tego typu dolegliwości mogą towarzyszyć wahaniom ciśnienia w gałce ocznej i wskazywać na chorobę.
  3. W przypadku, gdy chorowałeś na inne choroby oczu, takie jak zapalenie błony naczyniowej, zakrzep żyły środkowej siatkówki lub retinopatię cukrzycową – ryzyko zachorowania na jaskrę znacznie rośnie. W takich przypadkach należy częściej poddawać się badaniu okulistycznemu.
  4. Jeśli skończyłeś 40 lat – sprawdź ciśnienie wewnątrzgałkowe oraz zrób badanie dna oka. Jeśli w wynikach zostaną odnotowane nieprawidłowości, lekarz zaleci poszerzenie diagnostyki o badania pola widzenia, nerwu wzrokowego i kąta przesączania.
  5. Niektóre rodzaje jaskry związane są ze szczególnymi sytuacjami. Jeśli po wysiłku boli Cię głowa lub oko, możesz chorować na tak zwaną jaskrę barwnikową. W takiej sytuacji uwolniony z tęczówki barwnik zatyka odpływ płynu z oka i powoduje wzrost ciśnienia. Jeśli takie dolegliwości występują przy długim spoglądaniu w dół czy np. po wyjściu z kina czy innych ciemnych pomieszczeń, może to oznaczać, że chorujesz na jaskrę zamykającego się kąta.
  6. Jeśli doszło u Ciebie do urazu oka, koniecznie poddaj się kontroli okulistycznej obejmującej nie tylko oglądanie oka, ale i pomiar ciśnienia wewnątrzgałkowego.

Leczenie jaskry.

Leczenie zawsze jest dopasowane do jej rodzaju i skuteczności wybranej metody w danym, zależnym od pacjenta przypadku. Mam tu na myśli zarówno leczenie zachowawcze, laserowe jak i operacyjne. Najczęściej stosowane jest leczenie farmakologiczne w postaci kropli do oczu, czasami, jeśli taka jest konieczność kilku preparatów, a gdy to nie wystarcza to doraźnie podaje się leki ogólnie.  Najważniejsze jest jednak by osiągną ciśnienie docelowe i zabezpieczyć pacjenta przed skutkami choroby. Ocena skuteczności leczenia dokonywana jest nie tylko poprzez mierzenie ciśnienia wewnątrzgałkowego ale także poprzez cykliczne powtarzanie badań dodatkowych po to by mieć pewność, że nie dochodzi do dalszego uszkodzenia delikatnych struktur oka.

 

dr n. med. Agata Plech

Więcej znajdziesz w książkach „Przejrzyj Na Oczy” i „Okiem szeroko otwartym na zdrowie”

 

Dodaj komentarz

Twój adres e-mail nie zostanie opublikowany. Wymagane pola są oznaczone *