Pan Andrzej Koenig, nasz wielki przyjaciel i sympatyk, na co dzień osoba – jak sam się określa – ociemniała, aktywnie związany z kołem Polskiego Związku Niewidomy w Cieszynie, poprosił nas – abyśmy opublikowali kilka rad i wskazówek, pod wspólnym tytułem: Jak się zachować w obecności niewidomego.

To doskonały pomysł – aby promować takie postawy i zachowania, dlatego publikujemy – opracowany przez Pana Andrzeja zestaw porad.

Spotykając osobę niewidomą często nie wiemy jak powinniśmy się zachować – czy podejść do niej, w jaki sposób nawiązać rozmowę, czy zaoferować pomoc. Czasem boimy się popełnić gafę i rezygnujemy z próby nawiązania kontaktu.

Zdarza się też tak, że w przypływie dobrych chęci i nadgorliwości za wszelką cenę chcemy udzielić pomocy, nie zważając na protesty i zapewnienia niewidomej osoby, że poradzi sobie sama.

Poniżej kilka podstawowych i przydatnych informacji dotyczących kontaktu z osobą niewidomą.

Nawiązanie kontaktu z niewidomym

1. Poinformuj niewidomego o swojej obecności, upewnij go, że mówisz do niego (wymieniając nazwisko, jeśli je znasz, lub dotykając jego ramienia), przedstaw się.
2. Zapytaj, czy potrzebna jest mu jakaś pomoc.
3. Rozmawiaj w takim miejscu, w którym nie ma hałasu, zaś w przypadku osoby słabo widzącej upewnij się, czy nie razi jej światło padające z okna albo z lampy, na wprost której stoi lub siedzi.
4. Jeśli potrzebna jest pomoc w przemieszczeniu się, zapytaj, czy wystarczą wskazówki słowne, czy też niewidomy zechce skorzystać z Twojej pomocy jako przewodnika.

Przemieszczanie się z niewidomym

Przewodnik zgłasza swoją gotowość poprzez lekkie dotknięcie swoją dłonią dłoni lub przedramienia niewidomego, a następnie pozwala się uchwycić za ramię – lewe lub prawe – tuż powyżej łokcia. Ten sposób trzymania zapewnia przewodnikowi wolne ręce, a niewidomemu kontrolę nad sytuacją (nie on jest trzymany i ciągnięty lub pchany lecz sam trzyma przewodnika i może w każdej chwili przerwać kontakt);

• bezpieczeństwo (niewidomy pozostaje pół kroku za przewodnikiem, nie jest więc narażony na przeszkody jako pierwszy).

1. Poinformuj niewidomego, dokąd i którędy idziecie (na przykład: Pójdziemy do mojego gabinetu, który mieści się na pierwszym piętrze; Winda jest na drugim końcu tego korytarza ).
2. Podczas poruszania się zachowuj się naturalnie, rozluźnij mięśnie, rozmawiaj. Niewidomy będzie odczytywał sygnały dawane przez Twoje ciało – ruszamy, zatrzymujemy się, skręcamy.
3. Informuj niewidomego o zbliżających się przeszkodach, na przykład wąskie przejście (niewidomy schowa się wówczas za Ciebie), niski strop, schody w dół, schody w górę, koniec schodów, zamknięte drzwi (w takiej sytuacji pomocne będzie poinformowanie o tym, czy drzwi otwierają się w kierunku idących czy w przeciwnym, i po której stronie znajdują się zawiasy; niewidomi doświadczeni w chodzeniu z przewodnikiem przechodzą przez drzwi swobodnie, zamykając je za sobą).
4. Wskazując niewidomemu krzesło, połóż na oparciu dłoń tej ręki, którą Cię trzyma.

Rozmowa z niewidomym

1. Nie unikaj w rozmowie takich słów i zwrotów jak na przykład:
   • Czy widzi pan możliwość…?;
   • Popatrzmy teraz…
   • Do zobaczenia…
2. Niewidomi też używają tych zwrotów, a unikanie ich sprawia, że sytuacja staje się sztuczna.
3. Używaj konkretnych określeń dotyczących położenia obiektów i kierunków.
   – Wskazówki: Tutaj jest zakres obowiązków.; czy Toaleta jest tam. – są naprawdę i bez urazy, ale niewiele warte. Znacznie lepiej będzie gdy zastosujesz takie zwroty: Zakres obowiązków leży na stole przed Panią.; Toaleta jest na końcu korytarza, ostatnie drzwi po lewej stronie.
4. W czasie rozmowy skoncentruj się na sprawach ważnych, ale postaraj się unikać pytań o przyczynę i czas osłabienia lub utraty wzroku.

Przerwanie lub zakończenie kontaktu z niewidomym

1. Jeśli musisz na chwilę przerwać rozmowę lub odejść, poinformuj o tym osobę niewidomą.
2. Jeśli niewidomy stoi z Tobą na środku pomieszczenia, zanim odejdziesz podprowadź go do mebla lub parapetu, tak aby miał kontakt dotykowy z jakimś obiektem w otoczeniu.
3. Daj wyraźny sygnał zakończenia rozmowy – słowny lub fizyczny – na przykład poprzez uściśnięcie dłoni na pożegnanie. Upewnij się, czy osoba niewidoma wie, jak dotrzeć do wyjścia.
4. Nie zakładaj, że przy następnym kontakcie osoba niewidoma rozpozna Cię po głosie – to może trochę potrwać, szczególnie, jeśli poznała więcej nowych osób w tym samym czasie, a tak dzieje się na przykład w nowym miejscu pracy.

Usytuowanie przedmiotów

Informuj osobę niewidomą gdzie znajdują się poszczególne przedmioty zgodnie z ze wskazówkami zegara. Np – fotel znajduje się na prawo od Pani, jest na godz. 15.00

Ważne, aby uprzedzić kiedy dzieje się coś istotnego, np – gdy stawiasz przed osobą gorącą zupę, herbatę lub kawę, bo przypadkowy ruch ręką może spowodować katastrofę.

Nie zostawiaj półotwartych drzwi, okien, szafek.

Jeżeli przebywasz w towarzystwie osoby niewidomej pamiętaj, że drzwi do pomieszczeń muszą być zawsze dokładnie zamknięte lub otwarte, tak samo szafki i okna, bo łatwo doprowadzić do sytuacji urazowej.

Gdy zmienisz ustawienie mebli lub nie odstawisz na miejsce krzesła, poinformuj o tym głośno. Nigdy nie pozostawiaj żadnych przedmiotów na podłodze, zwłaszcza szklanych.

Pamiętaj proszę, że każda osoba niewidoma czuje się pewniej i bezpieczniej w obecności osoby znającej powyższe wskazówki i podpowiedzi.

Na koniec prośba – udostępnij tę wiadomość na swoim FB, tak aby dotarła do jak największej liczby osób. Dzięki temu wszystkim nam ułatwi to współpracę, współżycie i skuteczną, efektywną relację.